Op Safari.

De titel geeft misschien aanleiding te denken dat ik nog steeds niet aan het werk ben, maar dat is nu toch echt wel het geval. Maar de uitdrukking "We gaan op Safari", betekent hier dat we de scholen gaan bezoeken. We krijgen zelfs een "Safari-allowance", om onderweg een hapje te kunnen eten. Drie dagen per week ga ik met een aantal collega's op stap. En tot mijn verbazing vertrekken we bijna alle dagen op tijd. Een oud vehikel doet dienst als taxi. We passen er net met z'n allen in. Het oude beestje heeft startproblemen dus de chauffeur zorgt er altijd voor dat hij op een wat hoog gelegen plek zijn rit beëindigt. Als we vertrekken laat hij de wagen naar beneden rollen en krijgt hem meestal aan de praat voordat hij beneden is. De stemming zit er vaak al in op dit vroege uur. Er wordt veel gelachen en gepraat. Soms ook heel serieus. Iedereen is hier deze week onder de indruk van het overlijden van mijn voorgangster. Zij moest in juni 2005 hals over kop Oeganda verlaten nadat kanker geconstateerd was. Als er over haar gesproken wordt is het ook weer de berusting die me treft. "Het is Gods plan. We zullen elkaar weerzien bij God". Men leeft hier meer met de dood, omdat zoveel mensen overlijden, vaak al op jonge leeftijd. De medische mogelijkheden zijn beperkt, door gebrek aan kennis en medicijnen. Het is echt een uitzondering als men hier de 80 jaar haalt.
De meer dan 100 studenten die we begeleiden zijn verspreid over 8 scholen. Het primair onderwijs telt hier 7 jaren. In elke klas zijn 2 studenten, dat maakt dus dat er 14 studenten per school begeleid moeten worden. We worden geacht ongeveer 10 lessen van elke student te zien. Dat betekent flink doorwerken. Het is niet de bedoeling dat je de hele ochtend bij 2 studenten in 1 klas blijft. Er wordt voortdurend gewisseld. Zelf wil ik de les van het begin tot het eind zien, maar sommige van mijn collega tutors hebben aan een half uurtje genoeg om hun oordeel te vellen. De onderwijzers die normaal in de klassen staan, zijn niet in beeld. Zij hebben kennelijk een paar weken extra vakantie gedurende de praktijkstage van de studenten. De studenten runnen, steeds met z'n tweeën, de hele klas gedurende 4 weken. In de laatste week komen mentoren van de Kyambogo Universiteit uit Kampala om het eindoordeel te vellen. De studenten komen heel zelfverzekerd over in hun manier van lesgeven. Ordeproblemen heb ik nog niet gezien. Het onderwijs is heel academisch. Ik gebruik dit woord om aan te geven dat het soort kennis van een hoog abstractie niveau is. In een vierde klas (hier gebruiken ze het klassensysteem zoals Nederland dat een decennium geleden ook kende) woonde ik een les bij in agriculture. Het is dat ik een beetje uit een agrarische hoek kom en woorden als monocotyledon en dicotyledon (1 en 2 zaadlobbigen) me niet geheel onbekend in de oren klinken. Een vak als 'agiculture' staat overigens een paar maal daags op het rooster. Geen wonder, want meer dan 90% van de mensen is hier 'peasant' (boer), zo lees in de informatie file. Vanaf klas 4 wordt les gegeven in het Engels, in de lagere klassen gebeurt dat in het Runyankore. Begrijpelijk dat ik dus alleen in de hogere klassen de lessen bij wil/kan wonen. Hoewel, ik was in een eerste klas met 62 kinderen waar de onderwijzer door zijn hele manier van omgaan met de kinderen, ook zonder dat ik er een woord van kon verstaan, liet zien dat hij echt plezier had in het lesgeven. Dat kinderen hier zo braaf zijn komt ook, zo heb ik me laten vertellen, door het feit dat men er niet voor terugdeinst de kinderen te slaan. Zo lang er toezicht is, zal dat niet snel gebeuren, maar zodra we onze hielen lichten zal het zeker voorkomen. Men kijkt er hier heel anders tegen aan en ook al wordt het ontmoedigd, het gebeurt nog steeds.
De scholen liggen vaak op mooie locaties, tussen de bananenplantages. Steevast staat er een kerk naast of dicht in de buurt. Veel scholen zijn gesticht door missionarissen en zijn, of Rooms-katholiek of Anglicaans. Sinds een aantal jaren heeft de staat de verantwoordelijkheid voor het onderwijs overgenomen. Als we aankomen bij een school terwijl de kinderen buiten zijn, rennen ze op de auto af. Zeker als ze zien dat er een muzungu uitstapt. De kinderen drommen vaak om me heen en ik voel me soms knap ongemakkelijk onder al die aandacht. Als ik een klas binnen kom rijzen ze op uit de bankjes en dreunen dan hun welkoms zinnen op. Pas als ik het sein daarvoor geef gaan ze weer zitten. Het heeft iets onnatuurlijks. Enerzijds denk ik "ha, een beetje discipline is nooit weg" en andere kant heb ik er een raar gevoel bij. Heel veel antwoorden worden ook klassikaal gegeven. Het zinnetje "Are you with me" of "Are we together" gebruiken de leerkrachten vele malen tijdens een les. Het betekent zoveel als "Zijn jullie het met me eens?" Tijdens de pauze wordt hier geen koffie geserveerd. Een enkele school heeft een lerarenkamer, meestal een hokje met een bank. Ik heb zelf een flesje water bij me en stiekem eet ik een banaan, want na een paar uur voel ik me behoorlijk leeg. Op 1 school was er brood. Kale, witte boterhammen zo uit de zak. De kinderen zie je niet eten of drinken op school. Tussen de middag gaan de meeste kinderen naar huis. Wij gebruiken de lunch in een tentje, waar je in Nederland van zijn levensdagen niet naar binnen zou gaan. Ik overdrijf niet als ik zeg dat het er niet uit ziet van binnen. Er is geitenvlees en vis. Ik probeer de vis en het valt niet tegen. Hij is goed gekookt, dus daar zal ik waarschijnlijk niets aan overhouden. Ik neem er matoke en rijst bij en tot mijn verrassing ligt er ook nog wat dodo (soort spinazie) en een stuk pompoen bij. Naast mij zit een collega heerlijk op een geitenkop te kluiven. Die geit heb ik de dag ervoor aangevoerd zien worden. Op de schoot van iemand die achterop de brommer zat. Schreeuwen dat het beest deed. Ik werd er naar van. Nee, geitenvlees zal ik niet gauw eten. Aan het eind van de dag keren we terug naar de PTC. Doodmoe ben ik van alle indrukken, het luisteren en begrijpen van het Afrikaans Engels en het beoordelen en bespreken van de lessen. Maar het is een goed gevoel. Heb nu het gevoel dat er iets te delen valt aan kennis en ervaring. En daar was ik toch voor gekomen.
Over het lesgeven op de andere dagen schrijf ik een volgende keer.
Omdat ik zoveel foto's heb gemaakt die om een verklaring vragen zal ik daar een apart bericht aan wijden.